Half oktober 2021 is het vernieuwde kwalificatiedossier (KD) Maatschappelijke Zorg gepubliceerd. Dit KD zal de basis zijn voor het curriculum vanaf schooljaar 2022-2023. Het meest in het oog lopende verschil met het bestaande KD betreft het aantal profielen. De beide opleidingen Maatschappelijke Zorg (niveau 3 en niveau 4) kennen elk straks slechts één beroepsprofiel (in plaats van respectievelijk twee en vier). Er zijn ook andere wijzigingen, zonder dat er nu sprake is van een totale ommekeer.

Inhoudelijke wijzigingen

Hierboven gingen we al kort in op het meest in het oog lopende verschil met het bestaande KD: de afslanking naar één profiel per opleiding. Maar er zijn meer veranderingen:

• In de beroepstypering is een reflectieve houding toegevoegd. Dat betekent dat een beginnend beroepsbeoefenaar steeds zal moeten terugkijken op zijn werkwijze en dat hij beoordeelt wat zijn handelwijze heeft bijgedragen en wat een volgende keer eventueel anders kan of moet.
• In het KD MZ niveau 3 wordt in het profieldeel het volgende werkproces opgenomen: ‘P1-K1-W1: Levert een bijdrage aan het opstellen en bijstellen van het ondersteuningsplan’. Het is de eerste keer dat een verzorgende in het KD een actieve rol speelt bij de totstandkoming van een ondersteuningsplan.
• Het KD is voor zowel niveau 3 als 4 wat opgeschoven naar de zorg. Zo zijn de zorgtechnische handelingen nu opgenomen in de basis. Voorheen kwamen deze alleen in het profiel van de (persoonlijk) begeleider gehandicaptenzorg voor. Hierbij gaat het om handelingen als ‘medicijnen checken en toedienen’ en ‘het verlenen van eerste hulp bij verwonding, verstikking, verslikking en vergiftiging’.
• Ook wordt in andere werkprocessen een aantal keren expliciet verwezen naar de zorg. Zo werd in het oude KD werkproces 7 als volgt omschreven: ‘Evalueert de geboden ondersteuning’. In het nieuwe KD luidt de formulering: ‘Evalueert de geboden ondersteuning en zorg’. Dat betekent dat een begeleider maatschappelijke zorg meer doet dan alleen het verlenen van ondersteuning en zich ook richt op de zorg.
• Het vernieuwde KD gaat nóg meer van de eigen regie van de cliënt uit. De basis is zelfzorg. De begeleider kan daarin ondersteunen en zal daarbij de naastbetrokkenen betrekken. Het begrip naastbetrokkenen is overigens in het nieuwe KD veel ruimer gedefinieerd. Ging het bestaande KD daarbij nog uit van mantelzorgers en familie, in het vernieuwde KD wordt daar het hele sociale netwerk toe gerekend.
• In het vernieuwde KD zijn verder een aantal nieuwe kennisonderdelen opgenomen. Zo wordt bij de beginnende beroepsbeoefenaar kennis van pedagogiek en agogiek verondersteld en wordt Positieve gezondheid als nieuw onderdeel benoemd.
• Verder zijn er wat accentverschillen.
  • Zo spreekt dit KD voor het eerst van participatie in plaats van dagbesteding. Het legt de nadruk op een actievere en meer maatschappelijk betrokken rol van de cliënt. Het begrip participatie is ruimer dan het voorheen gebruikte dagbesteding. Hierbij kan het ook gaan om scholing, werk of inkomen.
  • Verder spreekt het KD niet alleen van afstemming tussen werkzaamheden, maar ook van samenwerking. Dit betreft vooral de interdisciplinaire en interprofessionele samenwerking.
  • Een nieuw onderdeel van dit KD is Kennis van Sociale integratie. In voorgaande KD’s werd gesproken over interculturele communicatie, sociale integratie gaat verder. Daarbij gaat het om actief meedoen in de Nederlandse samenleving.
  • Het onderdeel Evalueren is uitgebreid. Hier wordt nu een onderzoekende houding voorondersteld. Dat betekent dat de student zelf veel actiever op een methodische manier op zoek moet gaan naar gegevens en deze moet analyseren om te achterhalen of de ondersteuning nog aansluit bij de cliënt.